انواع ماهواره‌ها و نقش سنجنده‌ها در سنجش از راه دور و کاربرد آنها

Faez فائز احیا

فیزیکدانان مفهوم تقارن زمان را در قانون مشهور دوم ترمودینامیک اعمال کرده‌اند: آنتروپی در یک سیستم بسته هرگز کاهش نمی‌یابد. به‌طورکلی آنتروپی واحد بی‌نظمی یک سیستم است. فیزیکدان استرالیایی لودویگ بولتزمن آنتروپی را به‌عنوان تمایز بین ریز حالت و بزرگ حالت یک شیء توضیح داد. اگر کسی از شما بخواهد که یک فنجان قهوه را توصیف کنید، شما احتمالاً به بزرگ حالت آن می‌پردازید- دما، فشار و دیگر خصایص آن. از طرف دیگر ریز حالت، موقعیت دقیق و سرعت هر اتم را در مایع توضیح می‌دهد. بسیاری از ریز حالت‌های مختلف با یک بزرگ حالت خاص مطابق‌اند: می‌توان یکی از اتم‌ها را جابه‌جا کرده و هیچ‌کس با چشم غیرمسلح متوجه این تغییر نمی‌شود.

 

نقش سنجنده‌ها در سنجش از راه دور

داده‌های دور سنجی اطلاعاتی هستند که توسط هواپیما یا توسط ماهواره‌ها جهت مقاصد خاص تهیه‌شده است. سنجنده‌ها به دو گروه غیرفعال و فعال تقسیم می‌شوند:

A – سنجنده‌های غیرفعال: قابلیت تشخیص تشعشعات الکترومغناطیس منعکس‌شده از منابع طبیعی زمین را دارا می‌باشند.

B – سنجنده‌های فعال: پاسخ‌های منعکس‌شده از پدیده‌هایی که توسط منابع انرژی مصنوعی مثل رادار، مورد تابش قرارگرفته‌اند را دریافت می‌کنند.

 

 

ماهواره‌های سنجش‌ازدور:Remote Seneing

ماهواره‌هایی با گیرنده‌های راه دور برای مشاهده پدیده‌های زمین، ماهواره‌های سنجش‌ازدور یا ماهواره‌های دید زمینی نامیده می‌شوند. این ماهواره‌ها بر اساس ارتفاع، مسیر حرکت و گیرنده‌های آن‌ها از هم متمایز می‌شوند.

 انواع ماهواره‌ها:

۱- LANDSAT، ASTER، SPOT، IRS، MOS، IKONOS، QUICKBIRD

۲- با سامانه‌های راداری: RADARSAT، SEASAT، MAGSAT، ERS،JERS

۳-هواشناسی (NOAA)

۴- فضاپیمای SHUTTLE

 

سری ماهواره لندست (Land sat)

استفاده جهانی اطلاعات سنجش‌ازدور ابتدا توسط ماهواره لندست در سال ۱۹۷۲ آغاز شد. این تحقیقات که با استفاده از قسمت‌های مختلف طیف الکترومغناطیس صورت گرفته باعث افزایش کارایی زمین‌شناسان درزمینهٔ پژوهش‌های معدنی گردیده است.

لندست‌های ۱ و ۲ و ۳ به ترتیب در تاریخ‌های ۱/۵/۱۳۵۱ و ۳۱/۴/۱۳۵۴ و ۱۴/۱۲/۱۳۵۶ به فضا پرتاب شدند. طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای بوده است که هرروز کره زمین را در یک مدار قطبی با ارتفاع حدود ۹۰۰ km دور زده و درنتیجه قسمت اعظم کره زمین را با ۲۵۱ گردش ماهواره مورد تصویربرداری قرار دهند.

با ازکارافتادن لندست‌های ۱ و ۲ و ۳ لندست‌های ۴ و ۵ در تاریخ‌های ۲۵/۴/۱۳۶۱ و ۱۰/۱۲/۱۳۶۲، به فضا پرتاب و در ارتفاع Km700 قرار گرفتند و درنتیجه کره زمین را با ۲۳۳ گردش پوشش می‌دهند. اخیراً نیز لندست‌های ۶ و ۷ به فضا پرتاب‌شده‌اند. سیستم سنجنده در روی ماهواره لندست MSS، RBV، TM و ETM + هست.

سیستم اسکن‌کننده چند طیفی لندست، اطلاعات تصویری ۴ باندی را فراهم می‌کند که این ۴ باند شامل ۴ طول‌موج ـ سه موج در ناحیه مرئی و یک طول‌موج در بخش نزدیک مادون‌قرمز از طیف الکترومغناطیسی هست. ماهواره لندست، در ۹۱۲ کیلومتری زمین واقع‌شده و شامل ۱۵ مدار چرخش در روز با پوشش تکرارشونده ۱۸ روزه از کل زمین است.

سیستم اسکن‌کننده چند طیفی لندست، اطلاعات تصویری ۴ باندی را فراهم می‌کند که این ۴ باند شامل ۴ طول‌موج ـ سه موج در ناحیه مرئی و یک طول‌موج در بخش نزدیک مادون‌قرمز از طیف الکترومغناطیسی هست. ماهواره لندست، در ۹۱۲ کیلومتری زمین واقع‌شده و شامل ۱۵ مدار چرخش در روز با پوشش تکرارشونده ۱۸ روزه از کل زمین است.

لندست ۲:

پذیرش: ۹ آوریل ۱۹۷۵ تا ۷ فوریه ۱۹۸۲

تاریخ مأموریت: ۲۲ ژانویه ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۲

تاریخ راه‌اندازی مجدد: ۶/۵/۱۹۸۰

زمان خارج شدن از سرویس ۲۵ فوریه ۱۹۸۲

منبع زمینی: زمین/ خورشید- هم‌زمان

لندست ۳:

پذیرش: ۱۷ می ۱۹۷۸ تا ۷ فوریه ۱۹۸۳

تاریخ مأموریت: ۵ مارس ۱۹۷۸ تا ۷ ژانویه ۱۹۸۳

منبع زمینی- زمین / خورشید- هم‌زمان

مارس ۱۹۷۹ باند حرارتی از کار افتاد.

کل عملیات در ۱۲ ژوئن ۱۹۷۹ پایان یافت.

اسکنر چند طیفی (MSS) در تاریخ ۲۸ ژانویه ۱۹۸۱ از رده خارج شد.

به‌کارگیری مجدد (با محدودیت) در ۱۳ آوریل ۱۹۸۱

لندست ۴:

پذیرش: ۱۷ اوت ۱۹۸۲ تا سپتامبر ۱۹۸۷

تاریخ مأموریت: ۱۶ جولای ۱۹۸۲

منبع زمینی/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

تکرار چرخش: ۱۶ روز یک‌بار

در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۲ گیرنده باند X واحد B از کار افتاد.

در تاریخ ۲۹ اکتبر ۱۹۸۲ سیستم بررسی اطلاعات و ارتباطات واحد مرکزی B از کار افتاد.

در تاریخ ۱۵ فوریه ۱۹۸۳ درنتیجه فقدان اطلاعات نقشه‌بردار موضوعی (Thematic Mapper Data)، گیرنده باند X واحد A از کار افتاد.

در تاریخ ۲۲ می ۱۹۸۳ – پنل ۴ (Panel) خورشیدی از کار افتاد.

در تاریخ ۲۶ جولای ۱۹۸۳ درنتیجه از دست رفتن ۵۰ درصد قدرت، پنل ۳ خورشیدی از کار افتاد.

این ماهواره ممکن است در آینده توسط ابزارهای علمی تعمیر و مجدداً راه‌اندازی شود.

ماهواره در ژانویه ۱۹۸۶ از رده خارج شد و در حالت آماده‌باش نگهداری شد.

توقف ردیابی در تاریخ ۱ سپتامبر ۱۹۸۷٫

لندست ۵:

پذیرش: ۶ آوریل ۱۹۸۴ تا اکتبر ۱۹۹۹

تاریخ مأموریت: ۱ مارس ۱۹۸۴

منبع زمینی / خورشید – هم‌زمان / عملیاتی

طراحی آن برای جلوگیری از اشکالات لندست ۴ اصلاح شد.

تابستان ۱۹۸۵: گیرنده باند S در کسب اطلاعات تبدیلی در مناطق خارج از ایالات‌متحده از کار افتاد.

دسامبر ۱۹۸۵: کسب اطلاعات محدود به مناطق درخواستی جهت پوشش شد.

ردیاب ۵ اسکنر چند طیفی باند ۴ در ژوئن ۱۹۹۴ از کار افتاد. باند ۴ اسکنر چند طیفی به علت جریان بالا در اوت ۱۹۹۵ از رده خارج شد.

لندست ۶ (شرکت EOSAT، )U.S.A

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۵ اکتبر ۱۹۹۳

مشاهده زمینی/ هم‌زمان با خورشید

ماهواره در مدار قرار نگرفت، تماس با آن حین پرتاب قطع شد.

تکرار چرخش: ۱۶ روز یک‌بار

لندست ۷:

پذیرش: جولای ۱۹۹۹ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۱۵ آوریل ۱۹۹۹

مشاهده زمینی/ هم‌زمان- خورشید

ناسا – ایالات‌متحده آمریکا.

 

دوربین ASTER

پرتوسنج حرارتی تابشی و بازتابشی فضا برد پیشرفته

Advanced Space borne Thermal Emission and Reflection Radiometer

ASTER یک دوربین دیجیتالی بزرگ است که در سال ۱۹۹۹ در مدار زمین قرار گرفت و توسط ماهواره‌ای بنام Terra که به‌اندازه یک اتوبوس کوچک است حمل می‌شود. فاصله آن از زمین ۷۰۵ کیلومتر، گردش آن به‌صورت قطبی- قطبی است و از ساعت ۱۰:۳۰ به‌وقت محلی و تقریباً هر ۱۰۰ دقیقه از عرض استوا عبور می‌کند. این دوربین توانایی گرفتن ۶۰۰ عکس باقدرت تفکیک بالا در یک روز را دارد. هر عکس، منطقه‌ای به وسعت ۶۰×۶۰ کیلومتر را پوشش می‌دهد که اندازه هر پیکسل آن برای باندهای ۳-۱، ۱۵ متر است. تفاوت عمده این دوربین با دوربین‌های عکاسی این است که اولاً برای هر رنگ (دقیق‌تر، هر محدوده طول‌موج یا باند) یک تصویر مجزا ایجاد می‌شود، چراکه دارای ۱۴ باند بوده و ۱۴ تصویر مختلف می‌تواند ایجاد کند. ثانیاً Aster دارای سه لنز است که بنام تلسکوپ نیز نامیده می‌شود. (VNIR، SWIR، TIR) و هرکدام از آن‌ها برای یک بخش متفاوت طیفی در نظر گرفته‌شده‌اند.

یکی از ویژگی‌های بارز تصاویر Aster قدرت تفکیک بالای آن در مقایسه با لندست است که از آن در مدیریت گردشگاه‌ها و پارک‌های جنگلی برای تعیین تغییر وضعیت آن‌ها استفاده می‌شود. در تصاویر Aster پوشش گیاهی زنده به رنگ قرمز که قرمز روشن یا تیره نشانگر میزان سلامت گیاهان است، پدیده‌های ساخته دست انسان مثل ساختمان‌ها متمایل به آبی روشن یا خاکستری، خاک به رنگ‌های متنوع که روشنی آن بستگی به مواد تشکیل‌دهنده آن دارد و آب به رنگ بسیار تیره دیده می‌شود.

 

سری ماهواره اسپات (SPOT)

ماهواره اسپات توسط سازمان GNES کشور فرانسه و با همکاری کشورهای سوئد و بلژیک ساخته و در تاریخ ۲۲ فوریه ۱۹۸۶ به فضا پرتاب‌شده است. این ماهواره در ارتفاع ۸۳۲ کیلومتری از سطح زمین و در مداری دایره‌ای شکل و شبه قطبی در حال دوران به دور زمین بوده و هر ۱۰۱ دقیقه یک‌بار پیرامون زمین را طی می‌کند.

بر این مبنا تعداد دوران ماهواره اسپات در هر شبانه‌روز ۱۴ بار بوده و می‌تواند با ۳۶۴ دوران در ۲۶ روز از کل سطح زمین تصویربرداری نماید.

سنجنده‌های تعبیه‌شده در این ماهواره HRV یا High Resolution visible نام دارد که به HRV-1 و HRV-2 معروف‌اند و ازنظر مشخصات کلی و عملکرد شبیه به هم هستند. مهم‌ترین ویژگی ماهواره اسپات توانایی تصویربرداری از زوایای مختلف و امکان تهیه تصویر استریوسکوپیک (Stereoscopic Image) است که بامطالعه و استفاده از این تصاویر و با روش برجسته‌بینی توانایی‌های جدیدی درزمینهٔ مطالعات در رشته‌های مختلف منابع زمینی و تهیه نقشه امکان‌پذیر هست

اسپات ۱:

پذیرش: ۱۷ می ۱۹۸۶ تا ۱۰ ژوئن ۱۹۹۰ و ۸ آوریل ۱۹۹۳ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۲ فوریه ۱۹۸۶

منابع زمینی- زمین/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

اسپات از PFM پلت فرم چندمنظوره (Plate forme Multi mission) استفاده می‌کند.

ماهواره در تاریخ ۲۰ مارس ۱۹۹۲ مجدداً آغاز به کارکرد.

تکرار چرخش: ۲۶ روز (هر ۵ روز با توانایی نقطه‌گذاری)

اسپات ۲:

پذیرش: ۱۱ ژوئن ۱۹۹۰ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۱ ژانویه ۱۹۹۰

منابع زمین/ هم‌زمان- خورشید/ عملیاتی

 اسپات ۳:

پذیرش: ۲۸ مارس ۱۹۹۴ تا ۱۴ نوامبر ۱۹۹۶(در این تاریخ گم‌شدن ماهواره اعلام شد)

تاریخ مأموریت: ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۳

منابع زمین/ هم‌زمان با خورشید/ عملیاتی

آغاز ردیابی در تاریخ ۲۴ می ۱۹۹۴

ماهواره در تاریخ ۱۳ نوامبر ۱۹۹۶ بدون مشکل وارد فضا شد.

اسپات ۴:

پذیرش: ۲۰ جولای ۱۹۹۸ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۴ مارس ۱۹۹۸

منابع زمینی/ هم‌زمان خورشید/ پیشنهادشده

 

ماهواره IRS:

نخستین ماهواره منابع زمینی کشور هندوستان بنام IRS-1A در ۱۷ مارس ۱۹۸۸ توسط یک راکت روسی از شهر بایکونور (Baikanur) جمهوری قزاقستان به فضا پرتاب شد.

از اهداف کاربردی ماهواره مذکور بررسی و مدیریت منابع زمینی از قبیل کشاورزی، زمین‌شناسی و هیدرولوژی هست. ماهواره IRS دارای سنجنده‌های تصویری بنام LiSS-I، LiSSII، LiSSIII و Pan هست.

 

IRS P4 OCEANSAT:

این ماهواره توسط ISRO از مرکز SHAR در Sriharikota به فضا پرتاب شد. این ماهواره اولین ماهواره‌ای بود که برای کاربردهای اقیانوس‌شناسی ساخته شد.

وزن:۱۰۵۰ کیلوگرم

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۷۲۰ کیلومتر از سطح زمین

سنجنده‌ها: (OCM نمایشگر رنگی اقیانوس) و MSMR(پرتوسنج ماکروویو با اسکنر چند فرکانسی).

کاربردهای نمایشگر رنگی اقیانوس (Ocean Colour Monitor):

جمع‌آوری اطلاعات در رابطه با: ۱) تجمع کلروفیل ۲) تعیین و نشان دادن توده‌های فیتوپلانگتونی ۳) ذرات معلق در اتمسفر ۴) رسوبات معلق در آب.

کاربردهای پرتوسنج ماکروویو با روبش گر چند فرکانسی (MSMR):

جمع‌آوری اطلاعات در رابطه با:۱) دمای سطحی دریا ۲) سرعت باد ۳) محتوای آب‌ابرها و محتوای بخارآب اتمسفر بالای اقیانوس.

P6 IRS- RESOURCESAT-1:

این ماهواره پیشرفته‌ترین ماهواره سنجش‌ازدور است که توسط ISRO ساخته‌شده. این ماهواره دهمین ماهواره از سری IRS هست.

وزن:۱۳۶۰ کیلوگرم

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۸۱۷ کیلومتر از سطح زمین

دوربین‌ها: شامل LISS-4 (خود اسکنر با تصاویر خطی تفکیک بالا)، LISS-3 (خود اسکنر با تصاویر خطی تفکیک متوسط) و AWiFS (سنجنده با میدان دید متوسط)،

قدرت تفکیک برای LISS-4 5/8 متر

چرخه تکرار: ۵ روز

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید

ارتفاع: ۸۱۷ کیلومتر از سطح زمین

باندهای طیفی: برای LISS-4، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) برای LISS-3، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) و مادون‌قرمز با امواج کوتاه (SWIR) که قدرت تفکیک مکانی آن ۵/۲۳ متر است.

برای AWiFS، مرئی و مادون‌قرمز نزدیک (VNIR) و مادون‌قرمز با امواج کوتاه (SWIR) که قدرت تفکیک مکانی آن ۵۶ متر است.

 PLSV-C5:

این ماهواره هشتمین ماهواره سری PLSV هست که اولین آن در سال ۱۹۹۳ به فضا پرتاب شد. ظرفیت این ماهواره به مقدار زیادی تا حد ۶۰۰ کیلوگرم افزایش پیدا کرد. این ماهواره توسط ISRO به فضا پرتاب شد.

زمان اولین پرتاب: ۱۹۹۳

وزن: ۱۳۶۰ کیلوگرم

ارتفاع از سطح زمین: ۸۱۷ کیلومتر

مدار: قطبی هم‌زمان با خورشید (SSO).

 

ماهواره MOS:

 MOS-1

ماهواره مشاهدات دریایی است.

پذیرش: ۴ می ۱۹۸۸ تا ۲۷ اوت ۱۹۹۳

تاریخ مأموریت: ۱۸ فوریه ۱۹۸۷

منابع زمینی – اقیانوس/ خورشید- هم‌زمان

تاریخ آخرین ارسال ۲۸ ژوئن ۱۹۸۹

تکرار چرخه: ۱۷ روز

 MOS-IB:

پذیرش: ۳ جولای ۱۹۹۱ تا ۵ سپتامبر ۱۹۹۳

تاریخ مأموریت: ۷ فوریه ۱۹۹۰

منابع زمینی/ خورشید- هم‌زمان

ظرفیت MOS-IB مشابه MOS-1 است.

 

ماهواره IKONOS:

ماهواره ایکونوس در دوم سپتامبر ۱۹۹۹ به فضا پرتاب شد و اطلاعات تجاری را در اوایل سال ۲۰۰۰ به زمین مخابره کرد. ماهواره ایکونوس اولین ماهواره از نسل جدید ماهواره‌های باقدرت تفکیک بالا هست. داده‌های ایکونوس در ۴ کانال (داده‌های چند طیفی (MS) (باقدرت تفکیک ۴ متر) و یک کانال panchromatic باقدرت تفکیک ۱ متر ثبت می‌شود و این بدین معنی است که ایکونوس اولین ماهواره تجاری است که عکس‌های ماهواره‌ای را باقدرت تفکیک بالا در هر نقطه از سطح زمین مخابره می‌کند.

قدرت تفکیک پرتوسنجی:

داده‌های ایکونوس در ۱۱ بیت (bit) در هر پیکسل (۲۰۴۸ با تن خاکستری) جمع‌آوری می‌شود و این بدین معنی است که مشخصات بیشتری در ارزش درجه خاکستری وجود دارد.

ماهواره ایکونوس دارای ابزارهای مشاهده در مسیرهای متقاطع و موازی است که در جمع‌آوری داده‌های متغیر آن را توانمند ساخته است. امکانات بازدید مجدد آن برای قدرت تفکیک ۱ متر ۳ روز و برای قدرت تفکیک ۵/۱ متر ۲ روز است.

مزایای استفاده از ماهواره ایکونوس:

عکس‌های تهیه‌شده توسط ماهواره ایکونوس جزئیات مختلف و فراوانی را از پدیده‌های سطح زمین فراهم می‌کنند که این خصوصیت نسبت به ماهواره‌های تجاری کنونی یک برتری است.

بعضی از این مزایا به شرح زیر هست:

۱) بالاترین قدرت تفکیک مکانی توسط عکس‌های این ماهواره تجاری قابل‌دسترسی است.

۲) دارای بالاترین محدوده حرکتی با داده‌های ۱۱ بیت (bit) است.

۳) دارای محتوی طیفی بوده که عکس‌های غنی از اطلاعات مربوط به عارضه‌های زمین را فراهم می‌آورد.

۴) دارای کیفیت بالای عکس‌ها هست.

۵) جمع‌آوری عکس‌های قابل‌تغییر، جهت به دست آوردن داده‌های مؤثر برای یک منطقه مشخص (منطقه هدف).

۶) بازدید مجدد که نیاز مصرف‌کنندگان را در روزآمد بودن اطلاعات برطرف می‌سازد.

کاربردها:

بیشترین کاربردهای عکس‌های ماهواره‌ای ایکونوس درزمینهٔ زیر هست:

مدیریت اکتشاف، مدیریت منابع طبیعی، کشاورزی و جنگلداری، رسانه‌های خبری، آژانس‌های معاملات ملکی، آژانس‌های هوایی، شرکت‌های تجاری و تبلیغاتی و وزارت دفاع.

 

ماهواره Quick Bird:

این ماهواره دارای وسیع‌ترین پهنه باند هست و این امکان را به وجود می‌آورد که تصاویری با بالاترین قدرت تفکیک گرفته شود و جهت مقاصد صنعتی مورداستفاده قرار گیرد.

 

ماهواره‌های دارای سیستم راداری:

سامانه‌های رادار:

کلمه رادار از عبارت “Radio Detection & Ranging” گرفته‌شده و اولین بار به‌طور آزمایشی در سال‌های ۱۹۲۵ و ۱۹۲۶ در کشورهای انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا از این سیستم استفاده شد. سپس تا ۱۹۶۰ در اهداف نظامی بکار گرفته شد، پس‌ازآن به‌منظور مطالعات زمینی در هواپیما تعبیه گردید. در حال حاضر نیز به‌عنوان یک سنجنده فعال در سکوهای فضایی مورداستفاده قرارگرفته است. از سری ماهواره‌هایی که در آن از سیستم راداری استفاده‌شده است می‌توان ماهواره‌های Radar sat(آژانس فضایی کانادا ۱۹۹۵)، Sea Sat(آمریکا ۱۹۸۷)، فضاپیمای شاتل Shuttle(آمریکا ۱۹۸۶ و ۱۹۸۴)، ERS(سازمان فضایی اروپا ۱۹۹۰) و Jers (ژاپن ۱۹۹۳) را نام برد.

اطلاعات راداری در منابع زیرزمینی عمدتاً درزمینهٔ مختلف زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، اقیانوس‌شناسی، شیلات، کشاورزی و نهایتاً کارتوگرافی دارای کاربردهای ویژه هست.

 

سری ماهواره های Radarsat-1

رادارست ۱:

پذیرش: نوامبر ۱۹۹۹۵ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۴ نوامبر ۱۹۹۵

کاربردهای ویژه/ هم‌زمان خورشید/ پیشنهاد

تکرار چرخش: ۲۴ روز

رادارست ۲:

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۲۰۰۱

مشاهده زمینی/ نزدیک قطب/ پیشنهادشده

رادارست ۳:

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۲۰۰۴ (پیشنهادشده)

مشاهدات زمینی/ نزدیک قطب / پیشنهادشده

ماهواره برای ۱۰ سال طراحی‌شده است.

 

سازمان ملی هوانوردی و فضا (NASA)

پذیرش: ۹ جولای ۱۹۷۸ تا ۹ اکتبر ۱۹۷۸

تاریخ مأموریت: ۲۶ ژوئن ۱۹۷۸ تا ۱۰ اکتبر ۱۹۷۸

۱۴ مدار زمینی هرروز در ارتفاع ۸۰۰ کیلومتری کامل شدند.

گردش کوتاه توده‌ای در سیستم الکتریکی ماهواره در ۱۰ اکتبر ۱۹۷۸ پایان یافت.

 

 ماهواره MAGSAT:

این ماهواره در ۳۰ اکتبر ۱۹۷۹ توسط NASA با سفینه Scout G از سایت Vandenberg به فضا پرتاب شد.

کاربردها:

۱) اندازه‌گیری میدان مغناطیسی نزدیک زمین

۲) اندازه‌گیری آنومالی‌های پوسته‌ای

۳) ابزاری مناسب برای زمین‌شناسان ساختمانی برای مطالعه تشکیل سنگ‌ها در سطح زمین

۴) مطالعه نوسانات مغناطیسی در پوسته زمین.

 

ماهواره ERS-1:

ماهواره ERS-1 در ۱۶ جولای ۱۹۹۱ توسط موشک آریان از مرکز فضایی گویان فرانسه به‌منظور بررسی وضعیت دریاها، پیش‌بینی هوا، بررسی یخ‌های شناور در دریاها و نظارت بر روند حرکت آن‌ها و همچنین بررسی منابع طبیعی و درمجموع برای بررسی مسائل زیست‌محیطی به فضا پرتاب شد.

این ماهواره دارای دو سیستم سنجنده بنام‌های AMI و SAR هست. از ویژگی‌های سنجنده SAR تهیه نقشه‌های توپوگرافی از نواحی دارای پوشش دائمی ابر هست و از ویژگی‌های دیگر آن می‌توان به مطالعه حرکات صفحات پوسته زمین، اندازه‌گیری مقدار نزولات جوی و شدت آن اشاره نمود.

منبع زمینی- اقیانوس/ خورشید-هم زمان/ عملیاتی ماهواره پلاتفورمی مشابه با اسپات را استفاده می‌کند.

اوایل اوت ۱۹۹۲، PRARE از کار افتاد.

ژانویه ۱۹۹۳، کانال ۷/۳ میکرونی ATSR از کار افتاد.

از ۳ ژوئن ۱۹۹۶ ظرفیت بار کاهش پیدا کرد.

تکرار چرخه:

چرخه ۳ روزه از تاریخ ۱۷/۷/۱۹۹۱ تا ۱/۴/۱۹۹۲

چرخه ۳۵ روزه از تاریخ ۲/۴/۱۹۹۲ تا ۲۲/۱/۱۹۹۳

چرخه ۳ روزه از تاریخ ۲۳/۱/۱۹۹۳ تا ۹/۴/۱۹۹۴

چرخه ۱۶۸ روزه از تاریخ ۱۰/۴/۱۹۹۴ تا ۲۰/۳/۱۹۹۵

چرخه ۳۵ روزه از تاریخ ۲۱/۳/۱۹۹۵ تاکنون

 ERS-2:

پذیرش: ۹ جولای ۱۹۹۹ تاکنون

تاریخ مأموریت: ۲۰ آوریل ۱۹۹۵

منبع زمینی- زمین/ خورشید- هم‌زمان/ پیشنهادشده

 

ماهواره JERS-1:

در ۱۱ فوریه ۱۹۹۲ ماهواره منابع زمینی Jers-1 از مرکز فضایی تانگاشیما واقع در ژاپن به فضا پرتاب شد. این ماهواره دارای دو سنجنده اپتیکی (نوری) OPS و یک سنجنده راداری SAR هست و برای بررسی پوشش گیاهی، بررسی مناطق ساحلی، آب‌ها، تعبیر و تفسیر اطلاعات توپوگرافی و بررسی عوارض زمین‌شناسی کاربرد دارد.

 JERS-1 FUYO-1 (ماهواره منبع زمینی ژاپن):

پذیرش: ۲۴ اوت ۱۹۹۲ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۹۶

تاریخ مأموریت: ۱۱ فوریه ۱۹۹۲ تا ۱۲ اکتبر ۱۹۹۸

منابع زمینی – زمین/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

تکرار چرخه: ۴۴ روز

مشکل در گیرنده SAR بعد از پرتاب ایجاد شد.

گیرنده SAR بالاخره در ۸ آوریل ۱۹۹۲ مستقر شد.

اولین تصویر SAR در ۲۱ آوریل ۱۹۹۲ دریافت شد.

ژانویه ۱۹۹۱: وسیله خنک‌کننده از کار افتاد و انتقال مداوم داده‌ها قطع شد.

 

ماهواره NOAA(سازمان ملی جو و اقیانوس):

NOAA-1, ITOS-A

پذیرش: N/A

تاریخ مأموریت: ۱۱ دسامبر ۱۹۷۰ تا ۱۹ اوت ۱۹۷۱

هواشناسی/ خورشید- هم‌زمان/ عملیاتی

NOAA-1 پس از ITOS-1 طراحی شد.

 

فضاپیمای Shuttle:

اولین شاتل فضایی به نام کلمبیا در ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۱ به فضا پرتاب شد. شاتل فضایی از محل پرتاب (سکوی پرتاب) عمودی، نشسته بر روی دم، درست مثل راکت به فضا پرتاب گردید. ضمیمه شاتل فضایی دو راکت تقویت‌کننده و یک مخزن بزرگ سوختی بود که شاتل فضایی را به داخل فضا سوق می‌دادند. در خلال مدت پرتاب، راکت‌های تقویت‌کننده تحلیل رفته و جدا شدند. این راکت‌ها به‌وسیله چتر نجات به داخل اقیانوس افتادند و به‌وسیله کشتی برداشته شدند. مخزن سوختی نیز خالی و جداشده و به سمت زمین بازگشته و در اقیانوس هند سقوط نمود.

The Cargo Bay:

شاتل فضایی دارای یک محفظه بزرگ برای نگهداری ابزار است. شاتل توانایی حمل محموله‌های بزرگ (مثل ماهواره‌ها) را دارد. در داخل فضا، درها باز می‌شوند تا به ماهواره‌ها اجازه دهند به داخل مدار پرتاب شوند. شاتل همچنین دارای یک بازوی ماشینی است که توسط کانادایی‌ها ساخته‌شده است. از این بازو برای نگه‌داشتن بار استفاده می‌شود مثلاً در نگه‌داشتن ماهواره بیرون از محفظه (Cargo)، این بازوی ماشینی همچنین قادر است ماهواره‌های شکسته را در فضا بگیرد و به داخل محفظه خود انتقال دهد تا برای تعمیر به زمین بازگردانده شوند.

داده‌های سنجش‌ازدور فرا طیفی (هایپراسپکترال):

سنجنده‌های فرا طیفی (Hyper spectral Sensors) هوابرد و فضا برد، امروزه به‌عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند و پیشرفته در مطالعات زمین‌شناسی، کشاورزی و … در جهان، بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرند. استفاده از این فناوری در اواسط دهه ۸۰ آغاز شد و مزایای کنونی داده‌های سنجش‌ازدور و اطلاعات جغرافیایی منجر به توسعه این فنّاوری گردید.

به دست آوردن تصاویر هایپراسپکترال (HSI) به‌صورت طبیعی، سخت‌تر و گران‌تر از تصاویر چند طیفی (MSI) است و این به دلیل مزایای کنونی این داده‌هاست (نسبت بالای سیگنال به نویز آن مبین طیف‌های باکیفیت عالی، همچنین پوشش طیفی و تعداد زیاد کانال‌های آن، موجب قدرت تفکیک طیفی بسیار بالا است، این داده‌ها عموماً ترکیبی از ۱۰۰ تا ۲۰۰ باند طیفی (کانال) با پهنای نازک باند بین ۱۰- ۵ نانومتر هستند درحالی‌که داده‌های حاصل از سنجنده‌های MS دربرگیرنده ۵ تا ۱۰ کانال با پهنای باند نسبتاً پهن‌تری (بین ۴۰۰-۷۰ نانومتر) هستند.)

کاربردها:

استفاده از اطلاعات حاصل از داده‌های فرا طیفی (هایپراسپکترال) دارای مزایای زیادی بوده و موارد استفاده فراوانی درزمینهٔ معدن، زمین‌شناسی، جنگلداری، کشاورزی و مدیریت زیست‌محیطی دارد. برخی از این کاربردها عبارت‌اند از:

اتمسفر: تبخیر شدن آب، خصوصیات ابرها و ذرات معلق در هوا.

محیط‌زیست: کلروفیل، آب برگ، سلولز، ماده چوب.

زمین‌شناسی: انواع خاک و کانی (دگرسانی‌ها).

آب‌های ساحلی: کلروفیل، فیتوپلانگتون،

مواد آلی تخریب‌شده، رسوبات گسیخته.

برف و یخ: شکاف پوشش برف.

اشتعال مواد آلی: دود.

تجاری: اکتشاف کانی‌ها، کشاورزی

و جنگلداری.

 

سنجنده‌های هایپراسپکترال:

این سنجنده‌ها به دو صورت فضا برد و هوابرد می‌باشند:

سنجنده‌های فضا برد عبارت‌اند از (Hyperion, Ali, Proba) که در مدار زمین قرار می‌گیرند. سنجنده‌های دیگر نظیر (Hymap, Casi, AVIRS, DBHS) نیز بر روی هواپیماهای سبک یا حتی در برخی موارد بر روی بالگردها قابل‌نصب بوده و با توجه به ارتفاع کم پرواز از دقت بسیار زیادی نسبت به سنجنده‌های نصب‌شده در ماهواره‌ها برخوردار هستند.

تصاویر هایپراسپکترال به‌صورت داده‌های سه‌بعدی جمع‌آوری و نمایش داده می‌شوند، جمع‌آوری اطلاعات مکانی در جهات برداری x,y و اطلاعات طیفی در جهت z صورت می‌گیرد.

سنجنده فضا برد Hyperion:

داده‌های حاصل از تصاویر فرا طیفی (HSI) در سامانه‌های RS از اوایل دهه ۱۹۸۰ در دسترس محققان قرارگرفته و استفاده از آن‌ها نشان‌دهنده بلوغ فنّاوری است. برای اولین بار سنجنده ‌هایپریون در نوامبر سال ۲۰۰۰ توسط NASA برای آزمودن قابلیت هوابرد، مورداستفاده قرار گرفت. هایپریون محدوده‌ای بین ۵/۲-۴/۰ میکرومتر با ۲۴۲ باند طیفی (کانال) و قدرت تفکیک طیفی تقریباً ۱۰ نانومتر و قدرت تفکیک مکانی ۳۰ متر را در برمی‌گیرد.

اولین نتایج به‌دست‌آمده از داده‌های فرا طیفی هوابرد (هایپریون) اطلاعات بسیار مفیدی درباره کانی‌شناسی ارائه کرد. کانی‌های شناسایی‌شده شامل کربنات‌ها، کلرات، اپیدوت، کائولینیت، آلونیت، مسکویت، سیلیس هیدروترمال و زئولیت بودند. داده‌های هایپریون حتی امکان تشخیص دقیق تفاوت بین کلسیت و دولومیت و نظایر آن را نیز دارد.

تجزیه‌وتحلیل داده‌های فرا طیفی شامل مراحل زیر هست:

۱) پیش‌پردازش داده‌ها.

۲) تصحیح داده‌ها برای آشکارسازی بازتاب (استفاده از نرم‌افزارهای تصحیح اتمسفری و …).

توانایی تفکیک یک سیستم کامل سنجش‌ازدور برای ارائه یک تصویر مناسب شامل موارد زیر هست:

• توان تفکیک طیفی: به‌وسیله عرض باندهای تشعشعات الکترومغناطیس تعیین می‌شود.۲
• توان تفکیک رادیو متریک: به‌وسیله چندین سطح مجزا که در آن‌ها سیگنال‌ها تقسیم می‌شوند، تعیین می‌شود.
• توان تفکیک فضایی: به‌وسیله خصوصیات ژئومتریک سیستم تصویربرداری مشخص می‌شود.
• توان تفکیک زمانی: که با پوشش تکراری زمین به‌وسیله سیستم سنجش‌ازدور در ارتباط هست.

مراحل مختلف بررسی اطلاعات حاصل از فناوری سنجش‌ازدور:

۱) جمع‌آوری داده‌ها:

این مرحله شامل جمع‌آوری داده‌هایی مربوط به زمین‌شناسی و سیما شناسی منطقه، اطلاعات‌پایه توپوگرافی بر اساس نقشه‌های موجود و گردآوری داده‌های ماهواره‌ای لندست، اسپات و … هست.

۲) موزاییک، تصحیح هندسی و قطعه‌بندی داده‌ها:

داده‌های ماهواره‌ای در مرحله تصحیح هندسی (Geometric Correction) با توجه به نقشه‌های توپوگرافی ۱:۲۵۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰ تصحیح‌شده و در قالب شبکه UTM مختصات قرار می‌گیرند.

این تصحیح‌ها بر اساس انتخاب تعدادی نقطه کنترل زمینی (GCP) بر روی نقشه توپوگرافی و مشابه یابی آن بر روی‌داده‌های ماهواره‌ای موردنظر انجام می‌شود. در این عملیات با استفاده از روش‌های آماری لازم، خطاهای موجود بین مختصات تصویر و مختصات زمینی پدیده‌ها به حداقل می‌رسد.

داده‌های موجود دیگر نیز بر اساس داده‌های ماهواره‌ای تصحیح‌شده، با روش مشابه یابی تصویر به تصویر تصحیح گردیده و بر اساس محدوده‌های موردنیاز بریده و قطعه‌بندی می‌شوند.

۳) تلفیق اطلاعات ماهواره‌ای:

در این مرحله به‌عنوان‌مثال، تصاویر تصحیح‌شده Spot(تک باند) و TM(سه باندی) برای به دست آوردن تصویر رنگی باقدرت تفکیک زمینی ۱۰ متر یا به عبارتی داشتن پیکسل‌های ۱۰ متری ضمن حفظ کردن سطح رنگی، ترکیب و در سه کانال قرارداده می‌شوند.

۴) تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری و اطلاعات رقومی:

۴-۱) اطلاعات تصویری:

همان‌طور که می‌دانیم فن دورسنجی دارای دو جزء اساسی یعنی جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها هست. به‌طورکلی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری عبارت است از بررسی پدیده‌های موجود در تصویر و استخراج اطلاعات موردنظر از آن طبق یک‌روال منطقی. عمل تجزیه‌وتحلیل اطلاعات تصویری توسط شخص متخصص را تعبیر و تفسیر یا Interpretation گویند که ممکن است به‌وسیله چشم مسلح یا به کمک ابزارهای ویژه و همچنین با استفاده از سایر مراجع اطلاعاتی صورت گیرد.

برای اینکه تعبیر و تفسیر اطلاعات تصویری به نحو مطلوبی صورت گیرد، مفسر تصویر باید واجد شرایط آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی، آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر و آگاهی از دانش زمین‌شناسی باشد.

الف) آشنایی با تکنیک‌های دورسنجی:

۱- شناخت فیزیک دورسنجی

۲- شناخت خصوصیات سنجنده که عبارت است از نوع و ماهیت تصویربرداری، قدرت تفکیک سنجنده و سطح پوشش آن و زمان تصویربرداری.

۳- شناخت خصوصیات تصویر که شامل مقیاس تصویر، درجه روشنایی و رنگ تصویر، کنتراست تصویر و قدرت تفکیک هست.

ب) آزمودگی در فن تعبیر و تفسیر تصاویر:

باید با اندازه، شکل، سایه، تن یا رنگ، بافت، طرح و موقعیت (محل) تصویر آشنایی داشته باشد و به‌راحتی بتواند بر اساس خصوصیات ذکرشده، تصاویر را جهت تهیه نقشه موردنظر تعبیر و تفسیر بنماید.

ج) آگاهی از دانش زمین‌شناسی:

یک مفسر باید نسبت به خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژی پدیده‌های زمین آگاهی کافی داشته باشد و در ضمن بتواند در مورد نحوه و عوامل مؤثر در پیدایش شرایط اقلیمی و تاریخچه تغییرات آن‌ها طی زمان و غیره، اطلاعاتی به دست آورد.

۴-۲) امروزه علاوه بر استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای ویژه تعبیر و تفسیر داده‌های تصویری ماهواره‌ها، روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌های رقومی ماهواره‌های منابع زمینی به کمک کامپیوتر نیز کاربرد وسیعی یافته‌اند.

به‌طورکلی یک سیستم کامپیوتری از دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تشکیل‌شده است. سخت‌افزار شامل دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونی و مکانیکی هست و نرم‌افزار سیستم شامل برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و اطلاعاتی است که کامپیوتر به کمک آن عملیات پردازش‌های مورد لزوم را روی اطلاعات به اجرا درمی‌آورد. اطلاعات قابل تغذیه برای این نوع کامپیوترها باید به‌صورت رقومی (Digital) تهیه و به کامپیوتر وارد شود. این اطلاعات ازنظر ماهیت یا به‌صورت رقومی تهیه‌شده‌اند؛ مانند تصاویر ماهواره‌های لندست و اسپات یا اطلاعات آنالوگ می‌باشند (مانند عکس و نقشه) که باید آن‌ها را به‌صورت رقومی تبدیل و پس از ضبط اطلاعات بر روی نوارهای مغناطیسی یا دیسک‌های کامپیوتری، جهت انجام پردازش‌های لازم به کامپیوتر وارد نمود. نتایج اطلاعات حاصله یا خروجی را نیز می‌توان دوباره بر روی نوارهای مغناطیسی ضبط نمود یا آن‌ها را به‌صورت‌های مختلف دیگر مانند نقشه یا منحنی‌های آماری موردبررسی قرارداد.

پردازش داده‌های ماهواره‌ای:

مرحله پردازش تصاویر با به‌کارگیری روش‌های ویژه‌ای مانند افزایش کنتراست، فیلترینگ، عملیات بین تصاویر و روش ایجاد تصاویر رنگی انجام می‌گیرد.

الف) روش افزایش کنتراست: در این مرحله برای آشکارسازی پدیده‌های زمینی، داده‌های مربوط به باندهای مختلف با توجه به هیستوگرام درجه روشنایی و به‌کارگیری روش‌های گوناگون و همچنین استفاده از توابع ریاضی‌مانند معادلات خطی، ریشه دوم و … آشکارسازی می‌شوند، پس از به‌کارگیری روش‌های ذکرشده، پدیده‌ها با اختلاف بیشتری ازنظر تن یا رنگ نشان داده خواهند شد.

ب) روش فیلترینگ: در این مرحله از فیلترهای مختلف مانند پایین گذر ((Low Pass، بالا گذر (High Pass) و … جهت حذف بافت‌های ویژه و همچنین بارز شدن پدیده‌هایی مانند عوارض خطی و … استفاده می‌شود.

ج) روش عملیات بین تصاویر: عملیات بین تصاویر روش دیگری برای بارز کردن پدیده‌ها بر اساس شناخت بازتاب طیفی آن‌ها در طول‌موج‌های گوناگون است که با استفاده از توابع ریاضی یا روش‌های آماری مانند Ratio،Difference،Principal component یا PC بین باندهای مختلف انجام می‌گیرد.

۶) تفسیر داده‌ها:

با اعمال روش‌های گفته‌شده، تصاویر رنگی مختلفی ساخته می‌شوند که پدیده‌های گوناگون را با توجه به اهداف مطالعه، شناسایی می‌کنند. این شناسایی بر اساس عوامل مختلف مانند رنگ، بافت، شکل، توپوگرافی، الگوی آبراهه، موقعیت زمین‌شناسی و … انجام می‌گیرد.

لازم به ذکر است حاصل مطالعات دورسنجی تشکیل تصاویری است که تشخیص پدیده‌ها در آن‌ها فقط به‌صورت بصری (Visual) بوده و بر اساس اهداف مطالعات باید تفکیک آن‌ها با لایه‌های وکتوری یا گرافیکی در رنگ‌های مختلف صورت گیرد.

 

کاربردهای مهم تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات حاصل از فنّاوری دورسنجی:

دورسنجی در بسیاری از زمینه‌های علمی و تحقیقاتی کاربردهای گسترده‌ای دارد. ازجمله کاربردهای این فناوری می‌توان به استفاده در زمین‌شناسی، آب‌شناسی، معدن، شیلات، کارتوگرافی، جغرافیا، مطالعات زیست‌شناسی و زیست‌محیطی، سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، هواشناسی، کشاورزی، جنگلداری، توسعه اراضی و به‌طورکلی مدیریت منابع زمین و غیره اشاره نمود.

سنجش‌ازدور در پیش‌بینی وضع هوا و اندازه‌گیری میزان خسارت ناشی از بلایای طبیعی، کشف آلودگی آب‌ها و لکه‌های نفتی در سطح دریا و اکتشافات معدنی نیز کاربرد دارد.

مطالعه تغییرات مورفولوژی سطح زمین و تغییرات دوره‌ای پدیده‌های سطح آن (تغییر مسیر رودخانه‌ها براثر عوامل طبیعی یا مصنوعی، تغییر حدومرز پیکره‌های آبی همچون دریاچه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها)، تهیه نقشه آبراهه‌ها و تخمین میزان آب سطحی هر منطقه ازجمله جالب‌ترین کاربردهای اطلاعات و تصاویر ماهواره‌ای است.

برخی از کاربردهای تصاویر ماهواره‌ای و اطلاعات حاصل از فنّاوری دورسنجی:

۱- زمین‌شناسی:

– تشخیص گسله‌ها، چین‌ها و بررسی‌های تک تونیکی منطقه‌ای.

– انتخاب محل‌های مناسب برای احداث طرح‌های عمرانی و اقتصادی.

– تهیه نقشه ژئومورفولوژی، زمین‌شناسی و دگرسانی.

– مطالعه شن‌های روان و اثرات فرسایش در منطقه.

– مطالعات تکمیلی جهت اکتشاف مخازن هیدروکربور، معادن و بالاخره اطلاعات مربوط به ژئوترمال.

۲- منابع آب:

– تهیه نقشه‌های هیدرولوژی.

– تعیین سطح حوزه‌های آبگیر و بررسی هیدرولوژی آن‌ها.

– بررسی مناطق ذوب برف.

– مطالعه به‌منظور پیشنهاد محل سدها و تخمین عمر مفید آن‌ها.

– بررسی عوامل ژئومورفولوژی و زمین‌شناسی ساختمانی در ارتباط با مخازن آب‌های زیرزمینی.

 

کاربرد سنجش‌ازدور در اکتشاف معادن:

بررسی‌های دورسنجی به دلیل داشتن داده‌هایی با دید وسیع و یکپارچه و محدوده طول‌موجی مختلف، از بهترین روش‌ها در پی‌جویی کانسارها هست.

به‌عنوان‌مثال با توجه به اینکه جایگاه کانسارهای پورفیری بزرگ دنیا و ذخایر طلای اپی ترمال، جزایر قوسی و زون‌های فرورانش بوده و تمرکز آن‌ها بیشتر در نواحی دگرسان شده وسیع و محل گسل‌های بزرگ حاشیه دهانه‌های آتش‌فشانی یا همراه با تراورتن های حوالی چشمه‌های آب گرم هست، لذا بررسی‌های دورسنجی می‌تواند بهترین وسیله در شناخت این نوع کانسارها باشد.

در این راستا بررسی‌های دورسنجی با اهداف زیر صورت می‌گیرد:

۱- تلفیق داده‌های ماهواره‌ای مختلف و تهیه عکس – نقشه‌های ماهواره‌ای (Satellite Photomap) در مقیاس‌های ۱:۱۰۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰۰:

تهیه این عکس – نقشه‌ها در مقیاس‌های یک‌ صد هزار و یک پنجاه هزار برای به دست آوردن دید کلی از چگونگی گسترش واحدهای سنگی، رسوبات آبرفتی کواترنر، چین‌خوردگی‌ها، شکستگی‌های عمده، گسترش پوشش گیاهی، چگونگی توزیع شبکه آبراهه‌ها، جاده‌ها و گسترش آبادی‌ها و شهرها و بسیاری از پارامترهای دیگر بسیار مناسب است.

بر اساس تفسیر تصاویر رنگی مجازی حاصل از ترکیب باندهای مختلف و بر اساس نقشه زمین‌شناسی منطقه می‌توان گسترش واحدهای سنگی گوناگون را بر اساس این داده‌ها بیان نمود.

۲- تهیه نقشه خطواره‌ها و نقشه شکستگی‌ها و تفسیر زمین‌ساخت ناحیه بر اساس آن:

شکستگی‌ها به‌ویژه گسل‌ها عامل مهم و اساسی در تشکیل ذخایر معدنی می‌باشند. شناسایی عناصر ساختاری و تشخیص ساختار هر منطقه کمک بسیار ارزنده‌ای جهت شناسایی و اکتشاف مواد معدنی هست، زیرا شناخت عناصر ساختاری مانند گسل‌های عادی، شکستگی‌های کششی و ساختمان‌های هورست و گرابن که پی آمد آن تشخیص ساختارهای کششی است یا گسل‌های راندگی، چین‌خوردگی‌ها و گسل‌های راستا لغز چپ رو و راست‌رو که نهایت آن تشخیص ساختارهای فشاری است، با توجه به درازای گسل‌ها و همچنین محل تلاقی گسل‌های اصلی با گسل‌های دیگر، می‌تواند محل مناسبی برای نفوذ ماگما و سپس کانه زایی باشد؛ پس همگی می‌توانند کلیدهای مناسبی جهت شناخت و اکتشاف ذخایر معدنی باشند.

۳- تهیه نقشه نواحی دگرسانی (آلتراسیون ها):

شناخت نواحی دگرسانی یکی از عوامل تشخیص مناطق کانه دار هست. اگر در تشخیص این مناطق، نوع دگرسانی نیز مشخص شود، می‌تواند در تعیین الگویی مناسب جهت کانه زایی منطقه، مفید باشد. با استفاده از روش‌های مختلف پردازش و به‌کارگیری توابع ریاضی و روش‌های آماری ذکرشده درنهایت نواحی دگرسان بارنگ ویژه‌ای مشخص می‌شوند (High Light)

۴- تعیین نقشه نواحی امیدبخش معدنی با استفاده از بررسی‌های دورسنجی:

با تلفیق نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌های دورسنجی مناطق موردمطالعه (نوع واحدهای سنگی، ساختار تک تونیکی، ساختمان‌های ماگمایی و دگرسانی‌ها)،‌ مناطقی به‌عنوان نواحی امیدبخش معرفی می‌شوند که نسبت به سایر مناطق دارای احتمال بیش‌تری برای کانی زایی هستند.

 

وضعیت سنجش‌ازدور در ایران (سازمان‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده و استفاده‌کننده از این فنّاوری):

ایران باسابقه‌ای بیش از چند دهه درزمینهٔ سنجش‌ازدور ماهواره‌ای، یکی از مستعدترین کشورهای آسیا در این زمینه است. استفاده از فن سنجش‌ازدور در ایران از سال ۱۳۵۱ یعنی هم‌زمان با پرتاب اولین ماهواره منابع زمینی (لندست ۱) آغاز گردید و به‌صورت طرحی تحت عنوان «طرح استفاده از ماهواره» در سازمان برنامه‌وبودجه پیگیری شد.

 مرکز سنجش‌ازدور ایران:

در حال حاضر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی و هیئت دولت، وظیفه دریافت، توزیع و پردازش اطلاعات ماهواره‌ای منابع زمینی به عهده مرکز سنجش‌ازدور ایران است. این مرکز علاوه بر استفاده از امکانات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و نیروی انسانی مجرب و کارآمد درزمینهٔ سنجش‌ازدور، دارای ایستگاه گیرنده ماهواره‌ای نیز هست. مرکز سنجش‌ازدور ایران متولی امور آرشیو ملی اطلاعات ماهواره‌ای بوده و کلیه اطلاعات اخذشده و خریداری‌شده را در آرشیو خود نگهداری نموده و برحسب تقاضا در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد.

در حال حاضر مرکز سنجش‌ازدور ایران با پوشش نسبتاً کامل چند ماهواره، توانسته است پیشرفت زیادی درزمینهٔ تهیه تصاویر ماهواره‌ای در مقیاس‌های مختلف، همچنین تفسیر داده‌ها و اطلاعات رقومی داشته باشد.

برخی از اطلاعات دریافت شده و مقیاس آن‌ها به‌اختصار عبارت‌اند از:

– لندست با سنجنده‌های TM و Mss: 1:1000000 و ۱:۵۰۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰۰

– لندست با سنجنده ETM+: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰

– IRS با سنجنده Pan: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰ و ۱:۲۵۰۰۰

– IRS با سنجنده Liss III: 1:100000 و ۱:۵۰۰۰۰

– Spot با سنجنده‌های XS و ۱:۱۰۰۰۰۰:Pan و ۱:۵۰۰۰۰

– اطلاعات IKONOS: 1:50000 و ۱:۲۵۰۰۰ و ۱:۱۰۰۰۰ و ۱:۵۰۰۰

نوشته انواع ماهواره‌ها و نقش سنجنده‌ها در سنجش از راه دور و کاربرد آنها اولین بار در فـــائـــز پدیدار شد.

from WordPress http://ift.tt/2hDqwvM
via IFTTT